موسیقی سنتی ایرانی

موسیقی سنتی ایرانی

موسیقی سنتی ایرانی به عنوان یکی از بخش‌های مهم فرهنگ ایران و یکی از نمایانگرهای هویت ملی این کشور است که دارای یک سابقه تاریخی طولانی و با ارزش است. این هنر، نه تنها فقط برای سرگرمی ، بلکه در تمامی ابعاد زندگی اجتماعی، تاریخی و حتی علمی ایران تاثیرگذار بوده و هنوز هم به عنوان یکی از گنجینه‌های فرهنگی ملی شناخته می‌شود 
موسیقی سنتی ایرانی با ساز ها و نوا های زیبا و دلنشینی که دارد نه تنها مردم ایران را ، بلکه بسیاری از مردم جهان را شیفته خود کرده و امروز تعداد زیادی از اتباع خارجی به دنبال یادگیری ساز ها و موسیقی های ایرانی هستند . 
موسیقی سنتی ایرانی ریشه در چندین قرن پیش از میلاد دارد و از دوران باستان، موسیقی در مراسم مذهبی و ملی جایگاه ویژه‌ای داشته و با استفاده از سازها و نواهای خاص، احساسات و افکار جامعه را به نمایش میگذاشتند . 

ساز های موسیقی سنتی ایران

موسیقی سنتی ایرانی با استفاده از انواع مختلف سازها به تنوع و زیبایی بی نظیری دست یافته است . این ساز ها نقش اساسی در ایجاد اصوات و ملودی های زیبا و خاص موسیقی سنتی دارند . سازهای ایرانی دارای دو دسته هستند. دسته اول ساز های اصیل ایرانی که عبارتند از : سنتور ، تار، سه‌ تار، نی ، کمانچه ، تنبک ، دف و  دسته دوم ساز های محلی می باشند که متعلق به شهر های مختلف ایران هستند. 
ساز هایی از قبیل : دوتار ، دیوان ، نی انبان ، رباب ، نقاره ، سرنا و غیره.
این ساز ها از جمله سازهای محبوب و پرکاربرد در موسیقی اصیل ایران هستند که در تمام اهنگ های سنتی و همچنین در بسیاری از کنسرت ها جزو سازهای اصلی محسوب می شوند .  هرکدام از این سازها با طنین دلنشین و زیبایی که از خود تولید میکنند همگان را شیفته و مجذوب خود میکنند. 
تمام قطعات و آواز های سنتی که به وسیله ی این سازها تولید میشوند در کوک های مختلف و  در دستگاه های موسیقی ایرانی ضبط و اجرا می شوند که در ادامه به توضیح این مطلب خواهیم پرداخت . 

دستگاه های موسیقی سنتی ایران

در موسیقی سنتی ایرانی ، دستگاه به مجموعه ای از چند گوشه ( نغمه ) گفته میشود که این گوشه ها در کوک ، فواصل نت و گام با هم هماهنگی دارند . منظور از گوشه ملودی های کوتاهی است که شما از یک ساز ، آواز یا تکنوازی یک ساز ایرانی میشنوید. در مورد دستگاه های موسیقی سنتی ایرانی به صورت کاملا مفصل توضیح داده ایم و در این مقاله اشاره کوچکی به این بخش خواهیم داشت . 
موسیقی ایرانی شامل ۷ دستگاه و ۵ آواز میباشد  که هر یکی از این  آوازها زیر مجموعه یک دستگاه است .
۷ دستگاه موسیقی ایرانی عبارتند از : دستگاه شور ، ماهور ، همایون ( اصفهان ) ، سه گاه ، چهارگاه ، راست پنجگاه و دستگاه نوا . 
هر یک از این دستگاه ها دارای کوک های مختلفی می باشند که طنین و خروجی صدای گوناگونی دارند و از هر کدام از این دستگاه ها برای اجرای قطعات خاصی استفاده می شود زیرا ارتباط عمیقی با احساسات دارند . 
به فرض مثال برای قطعات و آهنگ هایی که دارای حس غم و اندوه هستند بیشتر از دستگاه سه گاه استفاده میکنند . 
این دستگاه ها از جمله دستاوردهای بی‌نظیری هستند که توسط اساتید و آهنگسازان موسیقی سنتی ایرانی تشکیل شده‌اند و تأثیرات آنها در دنیای موسیقی بسیار گسترده است.

ترکیب شعر و موسیقی

شعر از دیگر عناصر مهم موسیقی سنتی ایرانی است. شاعران بزرگ ایرانی از زمانهای قدیمی تاکنون با خلق اشعاری غنی و زیبا، همواره موسیقیدانان را به آفرینش‌های هنری و موسیقایی الهام بخشیده‌اند. این ترکیب بین موسیقی و شعر، یکی از ویژگی‌های ممتاز موسیقی سنتی ایرانی است.
در موسیقی سنتی ایرانی ترکیب شعر و ملودی را تصنیف نیز میگویند . 
گلچینی از تصنیف های قدیمی و آهنگ های سنتی را برای شما عزیزان آماده کرده ایم تا گوش جان بسپارید و از این هنر بی مثال لذت ببرید . 

خوانندگان موسیقی سنتی ایران

بسیاری از مردم ایران و جهان موسیقی سنتی ایرانی را با صدای های دلنشین که می شنیدند شناختند و به آن علاقه مند شدن .صداهایی که از عمق جان در می اید و به عمق جان نفوذ میکند .
زنده یاد استاد غلامحسین بنان : ایشان یکی از بهترین خوانندگان قدیمی موسیقی سنتی ایران بودند که با تولید آثار ماندگار و شاخص از جمله : ای الهه ناز ، بهار دلنشین ، کاروان ، ای ایران و دگر چه میخواهی بسیار محبوب و معروف شدند . 

زنده یاد استاد محمدرضا شجریان : استاد شجریان اسطوره ای تکرار نشدنی از نسل موسیقی سنتی ایران بودند که با حنجره ی طلاییشان بر عمق جان نفوذ می کردند . 
استاد شجریان با تلاوت دعای زیبای ربنا ، آهنگ مرݝ سحر ، از خون جوانان وطن و دل تنگ من ، نزد ایرانیان محبوبیت فراوانی بدست آوردند و هنوز که هنوزه یاد استاد از خاطر هیچ یک از ما ایرانی ها نرفته.

استاد شهرام ناظری : شهرام ناظری یکی از مشهور ترین خوانندگان موسیقی سنتی می باشد که اکثر قطعات ایشان برگرفته از اشعار مولانا می باشد . 
استاد شهرام ناظری با قطعات اندک اندک ، در نیستان و شیدا شدم معروف شدند . 

زنده یاد استاد ایرج بسطامی : از آثار ماندگار و شاخص استاد بسطامی میتوان به : گلپونه ها : وطن من ، الا یا ایها الساقی و برگ خزان اشاره کرد . 

موسیقی سنتی ایران بسیار گسترده و زیباست و هنرمندان و خوانندگان بی شماری در ان به نحوه احسنت فعالیت می کنند . استاد همایون شجریان ،علیرضا قربانی ، محمد معتمدی ، محمد اصفهانی ، استاد ایرج خواجه امیری ،عبدالحسین مختاباد ، علیرضا افتخاری و سالار عقیلی از دیگر خوانندگان خوش صدای موسیقی سنتی ایران هستند .  

تأثیرات موسیقی سنتی ایرانی در جهان

موسیقی سنتی ایرانی به عنوان یکی از میراث‌های فرهنگی جهانی محسوب می‌شود و تأثیرات آن در موسیقی جهان به وضوح قابل مشاهده است. بسیاری از هنرمندان جهانی در این زمینه از تکنیک‌ها و الگوهای موسیقی سنتی ایرانی بهره‌مند شده و آثار خود را تحت تأثیر این سبک قرار داده‌اند. با وجود اهمیت بسیاری که به موسیقی سنتی ایرانی تعلق دارد، این هنر نیز با چالش‌ها و مشکلاتی مواجه است.
حفظ و ارتقاء این هنر، آموزش به نسل‌های جدید و حمایت از هنرمندان موسیقی سنتی ایرانی، از مسائلی است که نیاز به توجه ویژه دارد.
موسیقی سنتی ایرانی به عنوان یک گنجینه فرهنگی با ارزش، موظف به حفظ و ارتقاء خود است. این هنر با ارائه قطعات متنوع و پرمفهوم ، توانسته است احساسات و افکار انسان‌ها را بیان کند و نقش مهمی در ارتقاء هویت فرهنگی ایران داشته باشد. برخی از موسیقیدانان بزرگ ایرانی، نظیر محمدرضا شجریان ، حسن کسایی و دیگر هنرمندان با اجراهای استثنایی خود به ارتقاء این هنر و جلب توجه بین‌المللی کمک کرده‌اند.
آینده موسیقی سنتی ایرانی نیز با وجود چالش‌ها، امکانات و فرصت‌های بسیاری را در بر دارد. توجه به آموزش موسیقی سنتی به نسل‌های آینده، ارتقاء فضای فرهنگی و هنری، و حمایت از آهنگسازان و نوازندگان جوان، از جمله اقداماتی است که می‌تواند موسیقی سنتی ایرانی را در سطح ملی و جهانی تقویت کند.
علاوه بر این، بهره‌گیری از فناوری و رویکردهای نوین در اجرا و ضبط موسیقی سنتی، می‌تواند باعث تازگی و جذابیت بیشتر در این حوزه شود. از طریق این ابزارهای مدرن، می‌توان بازتعریفی خلاقانه از موسیقی سنتی ایرانی ارائه داد و جوانان را به این هنر جذب کرد.
در نهایت، موسیقی سنتی ایرانی به‌عنوان یک آثار هنری بی‌نظیر، نه تنها یک بخش از فرهنگ ملی ایران است بلکه یک پلی است که می‌تواند فرهنگ‌ها را به یکدیگر نزدیک تر کند. این هنر، پلی است که از زبان بی‌کلام توانسته تا به امروز وجود خود را با افتخار حفظ کند و تاثیری عمیق در دلهای ایرانیان و جهانیان بگذارد . 

فیلم زیر نمونه بارز یک کنسرت سنتی است که توسط هنرمندان محبوب کشورمان ، در کشور برلین اجرا شد
نام قطعه : دلتنگ
خواننده : سحر محمدی بروجردی
آهنگساز : سهراب پورناظری
نوازنده سنتور : مهیار طریحی
نوازنده عود : علی قنبری
نوازنده کمانچه : سهراب پورناظری

متن پادکست با اقتباس از صفحه تلگرامی ( تکنوازی سنتور )